OSMANLI BÜROKRASİSİNDE KİMLER VAR?

Osman AYDIN

Fırat Aydınkaya’nın 18 Nisan 2020 tarihli yazısında 1915 Ermeni “tehciri” nedeniyle Kürtleri bir halk olarak toptan katliam yapıcı olarak nitelemesi nedeniyle Sayın Fuat Önen, BAZÊ KURDİSTAN isimli Digital basında 29 Nisan 2020 tarihli yazısı doyurucu olduğundan bir cevap yazmayı gerekli bulmadım.

Daha önce de bazı vesilelerle belirttiğim gibi, “tehcir” kararı siyasi bir karardır ve bu kararı devlet uygulamıştır. Kararı alan siyasi mekanizmanın hiçbir yerinde Kürtler yoktur. Fırat Aydınkaya soyut ifadelerle Osmanlı Bürokrasisinin içinde Kürtlerin önemli ölçüde var olduğunu söyleyerek bu siyasi kararın alınmasında Kürtlerin katkısının olduğunu demeye çalışıyor.

“Tehcir” kararı alındığında Osmanlı yönetiminde Kürtlerin üst düzey bürokrasideki varlığı yoktur. Osmanlının üst düzey bürokrasisinde ve siyasal yönetim kadrolarında yer alanlar daha çok Türkler, Arnavutlar, Araplar, Ermeniler, Yahudiler, Çerkezler ve başka halklardan olan insanlardır.
Osmanlı yönetiminde Ermeniler önemli ölçüde söz sahibi olmuşlardır.

Sicil kayıtlarına göre Osmanlı Yönetiminde yer alan Ermenilerin sayısal durumu şöyledir:
22 Nazır (bakan)
33 Milletvekili
29 Paşa
7 Büyükelçi
11 Başkonsolos
11 Darülfünun (Üniversite) hocası
41 Birinci sınıf yüksek devlet memuru
1 Meclis-i Valayı Ahkâmı Adliye üyesi (Yargıtay ve Danıştay görevini yapan kurum)

Daha da önemlisi “tehcir” kararının alındığı 1915 yılında Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nda 15 Ermeni Milletvekili bulunmaktadır. Fırat Aydınkaya, “tehcir” kararı alındığında ve uygulandığında bu Ermeni Milletvekillerinin tutumlarının ne olduğunu yazsaydı iyi bir iş yapmış olacaktı. Bunlar:
1 – Agop Hırlakyan (Maraş)
2 – Artin Boşgezenyan (Halep)
3 – İhsan Onnik (İzmir)
4 – Bedros Hallacyan (İstanbul)
5 - Kirkor Zohrap (İstanbul)
6 – Minas Çeraz (Erzurum)
7 – Varkes Sengülyan (Erzurum)
8 - Osep Medetyan (Erzurum)
9 – Kegan Der Garabetyan (Muş)
10 _ Karabet Tomayan (Kayseri)
11 – Dikran Barsamyan (Sivas)
12 – Vahan Papazyan (Van)
13 – Varamyan (Van)
14 – Stepan Çırakçıyan (Ergani)
15 – Matyos Nalbantyan

Meclis-i Mebusan kayıtlarına göre Van Milletvekili Varamyan Van isyanı sırasında (Nisan 1915) Bitlis yakınlarında “telef” olmuş, Varhan Papazyan da Muş’ta çetelere katılmış ve “maktul düşmüş.” Diğer milletvekilleri “tehcir” kararı alındığında da uygulama yapıldığında da meclis te bulunuyorlardı.

Siyasi ve idari mekanizmada Ermenilerin söz ve karar sahibi olmasını acaba nasıl izah etmek gerekir?