Köyüm ZOXPA'nin (Barig) kabileleri

 * Dakun mintikasi,  Haciyan ve Parsiyan mintikasi gibi tarihi bilgiler yoktur.

* Bu köylerin hepsi Kird/zaza oldugu icin kabile sistemi hakimdir. Zazalarda asiretcilik sistemi zaten yoktur.
* Hamidiye alaylarini irdeledigimizde bu alaylar zazalarin meskun oldugu yerlerde degil kurmanc asiretlerin oldugu yerlerde kuruldugunu görüyoruz.
* Beydogan köyü hakkindada köyün yaslilari saglikli bilgilere sahi degildirler. Köy halki tarihi cok eskiye dayandigi icin ,köy halki hep kendini o cografya nin otantik halki gibi kabul görür.
* Zuexpa köyünün türkcelestirilmis ismi Beydogandir. Bu köyün yaslilarinin anlatimlarina göre dört kardes gelip köye yerlesirler.
* Bu kardeslerin isimleri Ahmet,Mahmut,Cindi ve Kasim oldugu rivayet edilir. Köydeki kabile yani barig'larda zaten bu isimlerden esinlenerek isimlerini alirlar.
* Bu kabileler halk arasindaki isimleride sunlardir.
  Ahmed (Ehmedun)
  Kasim( Kasmun)
  Mahmud ( Mehmudun)
  Cindi  (Key Cindun ) olarak tanimlanirlar.

* Zuexpa köyüne bu dört kardesten yillarca sonra komsu Xeylan köyünden Key Hesun (Dul'un) kabilesi gelip yerlesirler.
* Ayrica halen köyde enbüyük kabile olan Hesenan larda rivayetlere göre Malazgirt cografyasindan gelip , köye yerlesirler. Malazgirteki Hesenan asireti cok büyük bir kürd asireti olup, kurmanci lehcesini konusurlar. yanliz zuexpadaki Hesenanlar kirki/zazaki konusurlar. Hesenenlarla ilgili bilgileride bu kabileden olan müftü Molla Zeki Bulut halen diyarbekirde ikamet ediyor,ondan duymustum.
* Bazen derdiki ! mutlaka gidecegim Malazgirte dezalarimi görecegim.

********

* Zuexpa köyü 1994,95 yillarina kadar yaklasik 70 haneydi. Son 30 yillik kurdistanda gelisen silahli mücadeleyle Zuexpa köyü devlet tarafindan zorla bosaltilarak köy yakilip,yikilmistir. Asirlik ceviz agaclari yakilip,kesilip tarim ilaclariyla adeta kurutulmustur.
* zuexpa köyü adeta gündüz ortasi askerler tarafindan basilarak bir gün mühlet verilir bosanmasi icin. aksi taktirde köy halki katliamla tehdit edilir. Köylüler birgünde sinirli götürebildikleri esyalarini ancak kuratarabildiler.
* Köy halki agirlikli olarak Xarpet,Meleti sehir merkezleri ile Colig'de Zuexpalilarin kurduklari Wer Pird (peleng), Tarbasan basta olmak üzere Geyd ve xiraba kyölerine yerlesirler.
* Ayrica köy halkinin bir kisimida Awrupa'ya/Almanya ya göc etti. Suanda Almanyada yaklasik, 50,60 hane aile vardir.
* Köy halki koruculuk sistemini hic bir zaman kabul etmedi.
* Guewdere mintikasinda ilk bosalan köy Züver'di ikinci köyde bir yil gecmeden Zuexpa oldu.
* Diger köyler bosanmadi ama cogu göc etti.
* Devlet son dönemlerde köy yakmalarini kabul edip, halka tazminat ödemeye mahkum oldu. Köy halkinin tamami bu haktan yararlandi.
* Son dönemlerde köye yaz aylarinda 10,15 aile kisin bazen 2,3 aile kaliyordur. gecenlerde sordum bu kisin köyde kimse kalmadi.

Orhan Zuexpayic