KÖYÜMÜN MENSUP OLDUGU ASIRET VE ASIRETIN KOLLARI
* Zuexpa köyü Guewdere mintikasi,asiretine bagli bir köydür.
* Bu mintikada asiret kendi arasinda üc kategoriye (sinif) ayrilirlar.
* 1) Dakun asireti denilen kategori icinde yeralan köyler sunlardir.
" Miyalan,Gözerek,Vinyerin,Pakuni,Mirri,Kiran,Soran,Tunst,Pul,
Zuexpa,paymerg" ve mezralaridir.
************
2) Haciyan denilen kategori icinde yer alan köyler sunlardir.
Ardürek,Züver,Geydmem,Hatek,Xeylan köyleri ve bagli mezarlari
sayabiliriz.
* Guewdere havzasında bulunan Ardürek, Züver ,Ğeydmem, Hatek köyleri Hacı Aşiretine mensupturlar.
* Hacı Aşiretinin de 1445-1450 yılları arasında Siverekten gelip Guewdereye yerleştiği, başka bir rivayete göre de Adıyaman Gergerden geldiği şeklindedir. İkinci görüşün Govderede daha geçerli olduğu kabul görüyor. Xeylan-i kebir ve kücük Xeylan köyleri de Diyarbakır Eğilden gelenler tarafından kurulmuştur. Yörede hâkim yerleşme yerinin uzun süre Hatek olduğu belirtilmektedir. Hatta buranın bir kent olduğuda iddia edilmektedir. Buna karşın Cumhuriyetin ilanından sonra Ardürek daha merkezi bir konum kazanmaya başlamış, nihayet 1927de nahiye yapılmış ve 37 köy Guewdere ye(Gökdere) bağlanmıştır. Bugün hala varlığını sürdüren Gökdere(Ardürek)deki çeşme tarihi bir nitelik taşımaktadır. Bu çeşmenin de Acemlerden kaldığı sıkça dile getirilmektedir.Tarihi ve siyasi gelişmelerden analasilacagi üzerinde bu cografyada farkli uygarliklarin izleri görülmektedir.
*************
* 3. kategori icinde yer alan köylerin mensup oldugu asiret olara SEYH PARSIYAN veya PARSI denilmektedir. Bu köylerin isimleri sunlardir. Kileban,Parsiyan,Tûy ve Hor köyleridir.
* Şeyh parsiyanın 4 çocuğundan 2 si kilebanda kalır. biri Hor Köyüne gider diğeri ise Parsiyan köyüne gider. Köy bu şekilde yerleşim yeri haline dönüşürler bu cografyayi,kilebanlilarda tipki kendi köklerinin Adiyaman/Gerger'den geldigini rivayet ederler.
* Bu köydeki yasayan kabilelerin farkli görüsleride vardir. Örnegin parsiyan köyünden olup, Diyarbekirde ikamet eden degerli bir arkadasim köyünün ve ailesinin tarihi hakkinda cokta detayli ve saglikli bilgiler aktarmaktadir.
* Örnegin Palu/parsiyandan Guewdere asiretinden bircok kabile Dersime yerlesmis oldugunu söyler. Bu kabilerden Surogulari Palo/Parsiyan köyünden Dersime gitikleri biliniyor.
*Dersimdeki Surogulari Alevi inancina gecerken, parsiyan ve züver köylerindeki Surogulari sunni inancina sahiptirler. Ayrica eski Adalet bakani Kuresanli Mehmet Mogoltay'da 1991 secimlerinde Colige belediyesini ziyarete gelmisti. Sohbetine bende katilmistim ve sunu demisti ! benim dedemin kökeni de Parsiyandan Dersime gelip yerlesmistir. Ayrica Yusufan asiretinden de Parsiyan köyünden gidenler olmustur.
* Bu konuya zenginlik katmak icin bir alinti aktarmak istiyorum.Bu alinti nasname sitesinde googol arama motorundan buldum. Bir kürd yurtseveri Parsiyan köyünden giden Suroglu nun kiziyla arasinda gecen diyalogu kisaca söyledir.
Suroglu kabilesi hem dersimde hemde Palu/parsiyan ve züver köylerindekide dimili/zazaki konusurlar
Bu iki Dimilî kardeşlerimiz öz be öz akrabadır. Daha iyi anlaşılsın diye bir örnek vereceğim.
Dersim soykırımı sırasında direniş kahramanlarından birisi de Suroğlu'dur. Bu katliamdan sonra en çok tahrip edilen aşiretlerden biridir.
Pek çok köyün sahibi olan Suroğlu soykırımda kurşuna dizilerek idam edilmiştir. Malı mülkü dağıtılmıştır. O sırada 1915 Ermeni soykırımı sırasında kendisine sığınanlar da katledilmiştir.
Ben Suroğlu'nun kızıyla tanışma fırsatı buldum ve konuştum. Bu soylu ağa kızı bana o zamanı anlattı.
"Babam idam edildiği zaman ben yedi yaşındaydım. Dedemi de hatırlıyorum. Bana dedi ki 'Kızım, bizim soyumuz sopumuz Govdere'dir. Parizyan köyünden gelmeyiz' Bizim akrabalarımız oradadır."
Biraz araştırınca gerçekten de Palu'nun Govdere (Türkler Gökdere diyor)köyünde de Suroğlu aşiretinin olduğunu gördüm.
Sadece o değil, Palu'daki her aşiretin yarısı Dersim'dedir. Maalesef Kemalist rejim Alevi olan Dersim'i Palu'dan uzak tutmasını becermiştir.
Yukaridaki alintidaki diyalogda isimler olmadigi icin maddi degeri ................
* Yine Hor köyünden örnegin Aziz Age Ser denilen kabile vardir.Kürd ulusal davasinda cok duyarli ve yurtsever bir ailedir. Bu kabilede günümüzdeki soyadlari Celiktir. Adana,Antep ve Elazig'da yaygin ikamet ederler. Hor köyünde bunlarin kabilelerine Key MOMEDON diyiyorlar. MOMEDON kabileside Colig/dareheni mintikasindan gelip HOR köyüne yerlesirler. Tavz mintikasinda bulunan bu köyde dedelerine ait bir ziyarete bulunmaktadir.
* Kisaca Guedere mintikasinda bulunan bu köylerin yerlesik halki nin cogunlugu ayni kabileden veya asireten degildirler. Kird/zazalarda asiretcilik sistemi kurmanclar gibi güclü degildir. Kirdler asi,cesur ve daglik alanda yasami tercih ederler. Kirdlerde güclü olan sosyolojik olusum kabile "Barig" dir.
***************
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder